ماهیت دیبای شوشتر از منظر منابع مکتوب ( خاستگاه، مراکز تولید، نقش و کاربرد)

ظرافت و عمر کوتاه منسوجات نسبت به دیگر مواریث فرهنگی سرزمین ایران، موجب شده است که بسیاری از بافته ‍ های باارزش درگذر قرون از میان رفته و امکان بررسی عینی آنها میسر نشود؛ ازاین روی تنها با اطلاعات برجای مانده در منابع مکتوب و نیز بازنمایی ها بر روی دیگر آثار هنری، می توان به شناختی نسبی از آنها رسید. مقال? حاضر با هدف جستجو پیرامون خاستگاه و ماهیت پارچ? موسوم به دیبای شوشتری، که اکنون نمونه ای از آن برجای نمانده است، به واکاوی مستندات تاریخی در متون منظوم و منثور می پردازد و می کوشد تا با استفاده از این شواهد توصیفی، تحلیلی تاریخی و الگویی تصویری از دیبای شوشتری ارائه نماید. شواهد نشان می دهد بافت دیبای شوشتری، از دور? شاپور دوم ساسانی آغاز شده و پس از اسلام توسعه یافته است. این پارچ? ابریشمین الوان و زربفت دارای بافت سرژه (کج راه) و اغلب به رنگ های سبز و ارغوانی تولید می شد و به احتمال قریب به یقین نقشمایه های نمادین منسوجات ساسانی را بر خود داشته است. دیبای شوشتری همواره مورد توجه خلفا و فرمانروایان ایرانی بود و به صورت طراز، خلعت و مالیات مبادله می شد. زوال این منسوج شاهانه را می توان در سده های هفتم و هشتم هجری، مقارن با حمل? مغول به ایران دانست.